Nguyên nhân chứng biếng ăn ở người lớn và cách điều trị

Biếng ăn là tình trạng không chỉ xảy ra ở trẻ nhỏ mà còn khá phổ biến ở người trưởng thành. Nhiều người lớn thường xuyên cảm thấy chán ăn, ăn ít, không có hứng thú với đồ ăn, dẫn đến cơ thể không được cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết. Nếu kéo dài, biếng ăn có thể gây ra nhiều hệ lụy như sụt cân, suy nhược, giảm sức đề kháng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu nguyên nhân gây ra chứng biếng ăn ở người lớn và những phương pháp điều trị hiệu quả để giúp cải thiện tình trạng này, từ đó nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần.

Tổng quan về chứng biếng ăn

Chứng biếng ăn (chán ăn) là hiện tượng người trưởng thành mất cảm giác thèm ăn, ăn ít hơn so với nhu cầu, hoặc hoàn toàn không muốn ăn. Đây có thể là một tình trạng tạm thời do thay đổi sinh hoạt, hoặc là dấu hiệu của bệnh lý cần được quan tâm.

Về mặt y khoa, biếng ăn có thể chia thành:

• Biếng ăn sinh lý: thường gặp khi cơ thể mệt mỏi, căng thẳng, rối loạn tiêu hóa.
• Biếng ăn bệnh lý: xảy ra khi người bệnh mắc các vấn đề như dạ dày, gan, mật, rối loạn nội tiết hoặc tâm lý như trầm cảm, lo âu.

Chứng biếng ăn ở người lớn không chỉ ảnh hưởng đến thể trạng như giảm cân, mất cơ, thiếu dinh dưỡng mà còn tác động tiêu cực đến tâm lý, khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, mất tập trung và suy giảm hiệu suất công việc.

Nguyên nhân gây ra bệnh biếng ăn ở người lớn

Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể làm suy giảm khẩu vị, khiến người lớn cảm thấy chán ăn, ăn ít hoặc mất hứng thú với bữa ăn. Việc phát hiện và xử lý đúng nguyên nhân là chìa khóa giúp khắc phục chứng biếng ăn hiệu quả. Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

Các bệnh lý về tiêu hóa

Những vấn đề như rối loạn tiêu hóa, viêm loét dạ dày – tá tràng, hội chứng ruột kích thích… thường gây ra tình trạng ăn không ngon miệng. Khi hệ tiêu hóa hoạt động kém, cơ thể khó hấp thu dinh dưỡng từ thức ăn, đồng thời các triệu chứng đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu khiến người bệnh ngại ăn, lâu dài dẫn đến biếng ăn.

Ăn kiêng quá mức hoặc không hợp lý

Nhiều người, đặc biệt là phụ nữ, áp dụng chế độ ăn kiêng quá khắt khe hoặc không khoa học, dẫn đến việc cơ thể thiếu năng lượng và dưỡng chất cần thiết. Điều này không chỉ gây mệt mỏi mà còn làm mất đi cảm giác thèm ăn, dần dần hình thành tình trạng biếng ăn mạn tính.

Rối loạn giấc ngủ

Mất ngủ, ngủ không sâu giấc hoặc thường xuyên thức khuya khiến cơ thể suy nhược, hormone điều chỉnh cảm giác thèm ăn bị rối loạn. Hậu quả là người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, ăn không ngon, dẫn đến chán ăn.

Lo lắng, căng thẳng, áp lực

Stress từ công việc, cuộc sống hoặc các vấn đề tâm lý kéo dài làm tinh thần uể oải, mất tập trung, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến cảm giác thèm ăn. Nhiều trường hợp còn kèm theo rối loạn giấc ngủ, khiến chứng biếng ăn ngày càng trầm trọng hơn.

Các bệnh mãn tính

Một số bệnh lý mãn tính có thể gây ra triệu chứng chán ăn như:

• Bệnh lao: lao phổi, lao màng phổi, lao ổ bụng… thường kèm sốt, mệt mỏi và ăn uống kém.
• Bệnh nội tiết: tiểu đường, suy tuyến giáp, suy tuyến thượng thận làm thay đổi chuyển hóa, gây mất cảm giác ngon miệng.

Thiếu hụt vitamin và khoáng chất

Khi cơ thể thiếu sắt hoặc vitamin B12, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như mệt mỏi, táo bón, giảm tập trung và chán ăn. Đây là một trong những nguyên nhân âm thầm nhưng phổ biến gây ra tình trạng biếng ăn ở người trưởng thành.

Chứng chán ăn ở người lớn ảnh hưởng gì đến sức khỏe?

Chán ăn ở người lớn không chỉ làm giảm năng lượng tạm thời mà còn gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe. Khi cơ thể không được cung cấp đủ dưỡng chất, người bệnh dễ rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng, gầy yếu, giảm sức đề kháng và dễ mắc các bệnh truyền nhiễm hoặc mạn tính.

Về lâu dài, chán ăn kéo dài khiến cơ bắp teo nhỏ, tim mạch và hô hấp suy yếu, hệ nội tiết rối loạn, từ đó đẩy nhanh quá trình lão hóa. Phụ nữ mắc chán ăn mạn tính có thể đối mặt với các vấn đề như vô sinh, rụng tóc, loãng xương. Đây là những tác động không thể xem nhẹ.

Ngoài ra, chứng biếng ăn còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần. Cơ thể suy nhược làm người bệnh mệt mỏi, uể oải, dễ rơi vào trầm cảm. Tình trạng này lại tiếp tục làm mất cảm giác thèm ăn, tạo thành vòng luẩn quẩn nguy hiểm, rất khó thoát ra nếu không được can thiệp kịp thời.

Trong trường hợp nặng, biếng ăn bệnh lý mạn tính có thể dẫn đến suy đa cơ quan, thậm chí tử vong. Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời chứng chán ăn ở người lớn là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Cách điều trị chứng biếng ăn ở người lớn

Để khắc phục chứng biếng ăn ở người lớn, cần kết hợp nhiều phương pháp từ thay đổi thói quen ăn uống, điều chỉnh lối sống đến can thiệp y khoa khi cần thiết. Một số cách điều trị hiệu quả gồm:

Điều chỉnh chế độ ăn uống

• Ăn thành nhiều bữa nhỏ: Chia nhỏ 4–6 bữa/ngày thay vì 2–3 bữa chính để giảm cảm giác ngán và tạo điều kiện cho cơ thể hấp thu tốt hơn.
• Bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng, dễ tiêu: Ưu tiên nhóm thực phẩm như cháo, súp, sinh tố, sữa, sữa chua, trái cây tươi… vừa nhẹ nhàng cho hệ tiêu hóa vừa giàu vitamin và khoáng chất.
• Tăng cường thực phẩm giàu vi chất: Bổ sung thực phẩm chứa sắt, kẽm, vitamin nhóm B, omega-3 để kích thích vị giác và tăng sức đề kháng.
• Hạn chế thực phẩm gây đầy bụng: Tránh ăn nhiều đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, rượu bia, cà phê.

Thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt

• Duy trì thói quen tập luyện thể dục: Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, đạp xe giúp kích thích tiêu hóa, tăng cảm giác thèm ăn.
• Ngủ đủ giấc, đúng giờ: Cải thiện chất lượng giấc ngủ giúp cân bằng hormone, hỗ trợ điều hòa cảm giác đói và ngon miệng.
• Giảm stress, căng thẳng: Tìm kiếm hoạt động thư giãn như thiền, đọc sách, nghe nhạc để cải thiện tâm trạng, từ đó khôi phục hứng thú ăn uống.

Sử dụng thực phẩm chức năng và thuốc hỗ trợ

• Thực phẩm chức năng bổ sung vitamin và khoáng chất: Các sản phẩm chứa kẽm, lysine, vitamin nhóm B, vitamin D, omega-3 giúp cải thiện vị giác và hỗ trợ tiêu hóa.
• Thuốc kích thích ăn uống: Một số loại thuốc có tác dụng tăng cảm giác thèm ăn, tuy nhiên cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.
• Thảo dược hỗ trợ: Nhân sâm, cam thảo, atiso, gừng… thường được dùng trong các bài thuốc dân gian để cải thiện tiêu hóa, giảm mệt mỏi.

Điều trị bệnh nền nếu có

Nếu nguyên nhân đến từ các bệnh lý như viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, tiểu đường, suy tuyến giáp… cần điều trị triệt để các bệnh này thì tình trạng biếng ăn mới được cải thiện.

Người bệnh nên thăm khám tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp.

Phòng ngừa chứng biếng ăn ở người lớn

Để tránh tình trạng biếng ăn xảy ra hoặc tái phát, người trưởng thành nên duy trì lối sống khoa học và thói quen ăn uống lành mạnh:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng: Bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất (đạm, tinh bột, chất béo, vitamin – khoáng chất) trong khẩu phần ăn hằng ngày. Ăn đa dạng thực phẩm, đặc biệt là rau xanh, trái cây tươi và các thực phẩm giàu đạm chất lượng cao.
• Duy trì lịch ăn uống đều đặn: Hạn chế bỏ bữa, ăn uống đúng giờ, tránh để cơ thể quá đói hoặc quá no.
• Tăng cường vận động: Tập thể dục thường xuyên không chỉ giúp duy trì vóc dáng mà còn kích thích tiêu hóa và cải thiện cảm giác thèm ăn.
• Ngủ đủ giấc, sinh hoạt điều độ: Một giấc ngủ chất lượng giúp hệ thần kinh và nội tiết hoạt động ổn định, qua đó điều hòa cảm giác ngon miệng.
• Giữ tinh thần thoải mái: Học cách kiểm soát stress, cân bằng công việc và cuộc sống. Tinh thần lạc quan giúp hạn chế nguy cơ chán ăn do căng thẳng tâm lý.
• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý tiềm ẩn có thể gây chán ăn.

Chứng biếng ăn ở người lớn không chỉ là hiện tượng tạm thời mà đôi khi còn là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý tiềm ẩn. Nếu không được khắc phục sớm, tình trạng này có thể dẫn đến sụt cân, suy dinh dưỡng, giảm sức đề kháng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Việc hiểu rõ nguyên nhân gây biếng ăn và áp dụng các phương pháp điều trị – phòng ngừa phù hợp sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng này. Hãy duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, lối sống khoa học, kết hợp thăm khám y tế khi cần thiết để bảo vệ sức khỏe toàn diện.