Công dụng của sắt đối với sức khỏe

Sắt (iron) là thành phần không thể thiếu đối với sức khỏe chúng ta. Nếu cơ thể không được cung cấp đủ sắt sẽ dẫn đến những hệ lụy không tốt cho sức khỏe đặc biệt là tình trạng thiếu máu. Ngoài ra, công dụng của sắt đối với sức khỏe còn những gì nữa?

Sắt là gì?

Sắt là một thành phần quan trọng, sắt có tác dụng trong tổng hợp hemoglobin (chất vận chuyển oxy cho các tế bào trong cơ thể) và myoglobin (chất dự trữ oxy cho cơ thể).

Ngoài ra sắt còn tham gia vào thành phần một số enzyme oxy hoá khử như catalase, peroxydase và các cytochrome (những chất xúc tác sinh học quan trọng trong cơ thể). Nó đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất ra năng lượng oxy hoá, vận chuyển oxy, hô hấp của ty lạp thể và bất hoạt các gốc oxy có hại.

Đặc biệt đối với những phụ nữ mang thai, sắt giúp tạo nên một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn. Để đảm bảo đủ nhu cầu sắt trong thời kỳ mang thai, cơ thể người phụ nữ phải có lượng sắt dự trữ, ít nhất là 300mg trước khi mang thai.

Công dụng của sắt

Xây dựng các tế bào hồng cầu

Một trong những lý do cơ thể cần chất sắt là để xây dựng các tế bào hồng cầu khỏe mạnh. Sắt là thành phần chủ yếu tạo nên hemoglobin – là protein giàu sắt và là thành phần chính của tế bào hồng cầu. Hemoglobin có vai trò vận chuyển oxy trong máu đến các mô. 

Trên thực tế, tác dụng của sắt vô cùng quan trọng đối với hồng cầu, có đến 70% lượng sắt trong cơ thể bạn được tìm thấy trong tế bào hồng cầu. Và khoảng 1/4 tế bào trong cơ thể người là tế bào hồng cầu. Chế độ ăn thiếu sắt là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng ốm yếu, mệt mỏi đến lịm người, và các bệnh như bệnh bạch cầu ác tính (nếu số lượng tế bào bạch cầu quá nhiều trong khi lượng tế bào hồng cầu quá thấp).

Vì vậy, những người trưởng thành được khuyến nghị bổ sung cho cơ thể 18mg sắt/ngày đối với phụ nữ và 8mg/ngày đối với nam giới.

Tăng cường hệ thống miễn dịch

Sắt là một trong những chất dinh dưỡng tham gia tăng cường hệ thống miễn dịch khỏe mạnh và hoạt động tốt. Thiếu sắt dẫn đến hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm. 

Để lý giải cho hiện tượng này, các bác sĩ đã giải thích rằng: Việc thiếu sắt làm giảm quá trình sản sinh ra các tế bào bạch cầu – tế bào T- Lymphocytes. Tế bào này có vai trò chống lại sự tấn công của vi khuẩn. Hệ miễn dịch bị suy giảm là điều hiển nhiên có thể xảy ra khi mà hàng rào bảo vệ cơ thể bị giảm gây ra bệnh tật, ốm đau. 

Tuy nhiên, cung cấp quá nhiều sắt cũng có thể gây trở ngại cho hệ thống miễn dịch thực hiện đúng chức năng. Đó là lý do vì sao chúng ta cần bổ sung sắt cho cơ thể với liều lượng vừa phải trong mức cho phép.

Công dụng của sắt: Cải thiện cơ bắp

Trong cơ thể, khoảng 70% sắt được tìm thấy trong hemoglobin và myoglobin. Hemoglobin là chất vận chuyển chính của oxy từ phổi đến các mô của cơ thể, trong khi myoglobin là trong các tế bào cơ bắp, có nhiệm vụ chấp nhận, lưu trữ, vận chuyển và giải phóng oxy trong các tế bào. 

Cơ thể chúng ta cần sắt để xây dựng những khối cơ bắp mạnh mẽ, rắn chắc. Cung cấp đủ hàm lượng sắt giúp cho cơ bắp của bạn chắc và có độ đàn hồi, đặc biệt với đấng mày râu. Ngoài ra, quá trình vận chuyển cung cấp oxy bởi hemoglobin cũng là yếu tố quyết định đối với sự co cơ bắp. Nồng độ sắt thấp dễ khiến cơ bắp phục hồi chậm dẫn đến nhức mỏi. 

Không có sắt, cơ bắp mất đi sự rắn chắc và tính đàn hồi, yếu cơ khiến bạn không thể đạt được hiệu suất vận động tối đa. Hệ thống miễn dịch trong cơ thể cũng đòi hỏi sắt. Nếu bạn thường xuyên bị cảm lạnh, cũng có thể là do thiếu sắt.

Tăng khả năng nhận thức

Sắt vận chuyển oxy cho các cơ quan của cơ thể. Não bộ cần oxy để thực hiện các chức năng và nồng độ oxy ảnh hưởng rất lớn tới hiệu quả nhận thức. Thực tế, bộ não sử dụng tới 20% tổng lượng oxy trong cơ thể. Khi não được cung cấp đầy đủ oxy và lưu lượng máu thì chức năng nhận thức sẽ được tăng cường cũng như sản sinh các nơ-ron thần kinh mới. Nếu não không có đủ oxy, bạn chắc chắn không thể suy nghĩ minh mẫn, giảm khả năng ghi nhớ, thiếu tập trung, tiếp thu kém,… Do đó, nhiệm vụ giao vận oxy của sắt cũng rất quan trọng. 

Duy trì năng lượng

Tác dụng của sắt là góp phần quan trọng của quá trình chuyển hóa năng lượng trong cơ thể con người. Quá trình này là quá trình năng lượng được giải phóng từ thực phẩm tiêu thụ và sau đó phân phối cho các bộ phận cơ thể khác nhau. Một khi thiếu sắt sẽ dẫn đến thiếu máu khiến bạn mệt mỏi, giảm khả năng làm việc. 

Cải thiện tâm trạng

Một lợi ích đáng ngạc nhiên mà chất sắt mang đến cho sức khỏe của bạn đó chính là khả năng cải thiện tâm trạng. Sắt là một vi chất vô cùng quan trọng trong sự tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh, đặc biệt là dopamine, norepinephrine và serotonin. Đây là những chất dẫn truyền thần kinh giúp não hoạt động tốt, tạo nên sự hưng phấn, giúp bạn có được tâm trạng thoải mái theo hướng tích cực.

Sắt và những điều liên quan đến sức khỏe

Thừa sắt hay Hemochromatosis là một rối loạn gây ra bởi sự hấp thu quá nhiều sắt từ thực phẩm mà bạn tiêu thụ, dẫn đến tập trung quá nhiều sắt trong máu. Nó có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khi cơ thể bạn không có các để loại bỏ lượng sắt dư thừa. Sắt dư thừa sẽ tích lũy lại ở: Gan, tim, tụy và các khớp.

Thiếu sắt thì nguy cơ hấp thu chì từ đường tiêu hóa sẽ cao, gây ra ngộ độc chì cho cơ thể. Môi trường sống ở Việt Nam hiện rất ô nhiễm, khói bụi có hàm lượng chì rất cao. Do đó những đứa trẻ thiếu sắt thì nguy cơ ngộ độc chì rất cao, dễ tổn thương cho hệ thống tái tạo máu và hệ thần kinh trung ương.

Đối tượng chính hay bị thiếu sắt thường gặp nhất ở phụ nữ, đặc biệt là ở phụ nữ có thai và trẻ em. Nguyên nhân là do cơ thể không hấp thu sắt kém, hay do nhiễm giun sán, dị ứng, kinh nguyệt… hoặc nhu cầu cơ thể quá cao trong một số giai đoạn tăng trưởng nhanh và hồi phục sau khi bệnh. Do đó thiếu sắt sẽ gây ra tình trạng thiếu máu thiếu sắt và ảnh hưởng đến hoạt động chuyển hóa của tế bào do thiếu hụt các men chứa sắt.

Ngược lại quá tải sắt trong cơ thể cũng gây ra ứ đọng sắt tại các mô như tim, gan, tuyến nội tiết,… dẫn đến rối loạn trầm trọng chức năng các cơ quan này.

Thiếu máu, thiếu sắt là quá trình diễn ra từ từ, thường ban đầu không có triệu chứng rõ rệt. Khi lượng sắt dự trữ trong cơ thể cạn kiệt thì biểu hiện bên ngoài mới xuất hiện như mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, da xanh xao, móng tay móng chân sần,… 

Do vậy, kể cả khi phụ nữ cảm thấy sức khỏe tốt, không có biểu hiện thiếu thì cũng đã cần bổ sung sắt. Vì phụ nữ có nhu cầu chất sắt khá cao.

Bạn có thể bổ sung các thực phẩm giàu chất sắt như: Hàu, thịt bò, cá và thịt gà… ăn những thực phẩm này kèm với những thực phẩm, hoa quả giàu vitamin C để giúp hấp thu sắt tốt hơn. Tránh uống trà, cà phê gần bữa ăn (nên uống cách bữa ăn ít nhất 1 giờ), vì những thức uống này có chứa cafein, tanin sẽ làm giảm đáng kể khả năng hấp thụ chất sắt của cơ thể.

Bên cạnh việc bổ sung sắt bằng thực phẩm tự nhiên, bạn cũng có thể cung cấp sắt thông qua các thực phẩm bổ sung. Đây là cách bổ sung khoáng chất đơn giản và hiệu quả.

Công dụng của sắt là rất quan trọng đối với sức khỏe, giúp tạo hồng cầu trong máu, vận chuyển oxy và tăng miễn dịch,… Hãy bổ sung đầy đủ sắt để đảm bảo sức khỏe bền vững nhé!