Hạ kali máu: Nguyên nhân và những ảnh hưởng

Hạ kali máu là tình trạng cơ thể không giữ được đủ lượng kali để duy trì hoạt động bình thường, trong một số trường hợp có thể dẫn tới tử vong. Vậy hạ Kali máu là gì? Nguyên nhân và những ảnh hưởng tới sức khỏe.

Vai trò của Kali

Kali là một chất điện giải vô cùng quan trọng của cơ thể với vai trò không thể thiếu trong các hoạt động thần kinh-cơ.

Kali được đưa vào cơ thể chủ yếu qua thức ăn. Một phần là qua việc các tế bào trong cơ thể ( như hồng cầu) phân hủy giải phóng ra và đôi khi do tiêm truyền các loại thuốc, dịch có chứa nhiều kali.

Lượng kali máu thay đổi phụ thuộc vào lượng kali ở trong, ngoài tế bào. Lượng kali mất qua thận, qua mồ hôi, qua phân. Một chế độ ăn bình thường cũng đảm bảo tương đối đầy đủ cho việc bổ sung lượng kali mất hàng ngày.

Hạ kali máu là gì?

Hạ kali máu là thuật ngữ dùng để chỉ tình trạng trong đó nồng độ kali trong máu thấp hơn so với mức bình thường. Thông thường, nồng độ kali trong máu là 3,6-5,2 millimoles trong một lít máu (mmol/l). Mức kali máu rất thấp (dưới 2,5 mmol/l) có thể đe dọa tính mạng và cần được cấp cứu ngay lập tức.

Các nguyên nhân gây ra hạ Kali máu

Tổn thương thận

• Nhiễm toan ống thận gặp trong suy thận mạn và suy thận cấp
• Hẹp động mạch thận
• Bệnh Cushing và các rối loạn tuyến thượng thận khác

Mất kali qua dạ dày và ruột do

• Nôn ói nhiều
• Thụt tháo quá mức do sử dụng thuốc nhuận tràng
• Tiêu chảy nhiều
• Sau phẫu thuật cắt bỏ ruột non

Ảnh hưởng của thuốc

• Thuốc lợi tiểu thiazid như hydrochlorothiazide hoặc thuốc lợi tiểu quai như furosemide
• Thuốc trị bệnh hen suyễn hoặc bệnh khí phế thũng (thuốc gắn kết các thụ thể beta-adrenergic như thuốc giãn phế quản, steroid hoặc theophylline)
• Kháng sinh thuộc nhóm Aminoglycosides
• Thuốc chống nấm amphotericin B

Vận chuyển kali vào và ra khỏi tế bào bất thường có thể làm giảm nồng độ kali trong máu

• Sử dụng insulin
• Nhiễm kiềm máu
• Giảm lượng thức ăn hoặc suy dinh dưỡng
• Biếng ăn
• Chứng cuồng ăn vô độ
• Phẫu thuật giảm béo
• Nghiện rượu

Những nguyên nhân khác như

• Vận động viên, người lao động quá sức bị đổ mồ hôi quá mức.
• Thiếu hụt magie
• Bệnh bạch cầu

Hạ kali máu gây ra ảnh hưởng gì

Hạ kali máu có thể gây ra biến chứng nhịp tim chậm, giảm sức bóp cơ tim hoặc nhịp nhanh xoắn đỉnh, là một trong những nguyên nhân rối loạn nhịp tim dẫn đến ngừng tim. Cấp cứu ngừng tuần hoàn những bệnh nhân này mà không phát hiện hạ kali máu sẽ dẫn tới suy hô hấp do liệt cơ hô hấp, thậm chí liệt tứ chi.

Hạ kali máu rất nguy hiểm, đặc biệt đối với những bệnh nhân sẵn có những bệnh lý mạn tính như suy tim, bệnh phổi tắc nghẽn… Các biểu hiện của hạ kali máu chủ yếu ở hệ thống tim mạch và thần kinh cơ. Các biểu hiện ở tim mạch bao gồm mạch nảy, huyết áp tối thiểu giảm, tụt huyết áp tư thế, nghe tim có tiếng thổi tâm thu. Điện tim thấy có sóng U, đoạn ST dẹt, ngoại tâm thu các loại, đặc biệt khi có đoạn QT kéo dài và loạn nhịp kiểu xoắn đỉnh tức kali máu giảm nặng, vô cùng nguy hiểm cho tính mạng của người bệnh nếu không được bù kali kịp thời.

Phòng ngừa kali máu

• Tránh các hoạt động thể chất nặng và kéo dài
• Tránh dùng các thảo dược hoặc thuốc lợi tiểu, thuốc nhuận tràng,… có thể gây hạ kali máu. Luôn dùng thuốc theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ cũng như có chế độ dự phòng và theo dõi kali máu khi điều trị các thuốc này.
• Bù đủ lượng kali mất đi hàng ngày ở những bệnh nhân tiêu chảy hoặc tiểu nhiều do dùng thuốc lợi tiểu.

Hạ kali máu rất nguy hiểm nếu người bệnh chủ quan không đi khám bác sĩ và nghiêm túc điều trị theo phác đồ được chỉ định. Do đó khi có dấu hiệu của hạ kali máu, bạn nên đến bệnh viện khám càng sớm càng tốt để có biện pháp xử trí kịp thời.

Bổ sung đầy đủ kali cho cơ thể từ những thực phẩm chứa nhiều kali. Theo dõi, thăm khám định kỳ khi có những dấu hiệu thiếu kali để đảm bảo sức khỏe lâu dài.